موضوع مقاله : تبعض الصفقة فی العبادات

نویسنده : حسین آرین فر

 پیشینه ، کیفیت تبعض ،فقه مادی و معنوی ، موارد تبعض در اذکار و اعمال ، اشتراک و افتراق آن با معاملات ، ثمره

..........

بایع انسان است ، مشتری خداوند است ، مثمن اعمال و افکار انسان است ، ثمن مقام تقرب و بهشت برین است ، بایع مبیع صحیح و معیوب را باهم می فروشد و مشتری هم با کرامت و لطف خود می پذیرد بدون آنکه فسخ کند یا رد کند

........

حسین آرین فر

توضیح :

تبعض در لغت به معنی تجزیه‌شدن آمده و صفقه به معنی دست بهم زدن است و به معنی معامله نیز به کار رفته؛ زیرا در قدیم معمول بوده‌است که طرفین معامله، هنگامی که می‌خواستند رضایت خود را بر عقد قرارداد اعلام کنند، به یکدیگر دست می‌دادند.

در اصطلاح حق فسخ ناشی از تجزیه و پاره‌پاره شدن معامله را تبعض صفقه می گویند و طرفی که معامله به ضرر او تجزیه شده خیار فسخ دارد.

خیار تبعض صفقه وقتی حاصل می‌شود که عقد بیع نسبت به بعض مبیع به جهتی از جهات باطل باشد، در این صورت مشتری حق خواهد داشت بیع را فسخ کند یا ارش بگیرد

قاعدة لا مسامحة فی التحدیدات‏

المعنى: معنى القاعدة هو أنّ التحدیدات آبیة عن النقص، فإذا حدّد الشی‏ء بمقدار معین کالسفر و الکرّ و البلوغ بالفراسخ و الأشبار و السنوات لا مجال لإلحاق ما هو الأقل من هذه التحدیدات بها، و إن کان النقص بمقدار یسیر بحیث یعدّه العرف ممّا لا بأس به على أساس المسامحة العرفیّة، و ذلک لکون التحدید آبیا عن النقص.

الحکومة: بما أنّ التحدید عبارة عن نظر الشرع، و المسامحة عبارة عن نظر العرف، فعلیه کان التحدید حاکما على المسامحة. کما قال المحقّق صاحب الجواهر رحمه اللّه فی الجهر و الإخفات: أن المرجع فیهما الى العرف، کما هو الضابط فی کل ما لم یرد به تحدید شرع.

نویسنده : حسین آرین فر

کتاب من لا یحضره الفقیه — الجزء الثانی

باب ما جاء فیمن یضعف عن الصیام من شیخ أو شاب أو حامل أو مرضع

1947 روى العلاء، عن محمد بن مسلم قال: " سمعت أبا جعفر علیه السلام یقول: الشیخ الکبیر والذی به العطاش لا حرج علیهما أن یفطرا فی شهر رمضان ویتصدق کل واحد منهما فی کل یوم بمد من طعام ولا قضاء علیهما، فإن لم یقدرا فلا شئ شئ علیهما "(1).
1948 وروى عمار بن موسى عن أبی عبدالله علیه السلام " فی الرجل یصیبه العطش حتى یخاف على نفسه، قال: یشرب بقدر ما یمسک رمقه، ولا یشرب حتى یروی "(2).

(1) أى لم یقدرا على التصدق.
ویحتمل أن المراد أنه ان لم یقدرا على الصوم أى أصلا حتى مع المشقة فلا شئ علیهما من الکفارة والاثم بترک الصوم، فیکون المراد فی أول الکلام من یقدر على الصوم لکن بمشقة ویؤیده لفظة " لا حرج " فانه مع عدم القدرة أصلا یجب الافطار فلا یلائمه نفى الحرج (سلطان) وظاهر الحدیث الاکتفاء بالمد کما ذهب الیه جماعة، وذهب الشیخ فی النهایة على المحکى إلى وجوب مدین فان لم یقدر فمد لما فی بعض الاخبار، وربما حمل المدین على الاستحباب.
(2) قال فی المدارک: هل یجب على ذى العطاش الاقتصار من الشرب على ما تندفع به الضرورة أم یجوز له التملى من الشراب وغیره؟ قیل بالاول لروایة عمار وقیل بالثانى وهو خیرة الاکثر لاطلاق سائر الاخبار، ولا ریب أن الاول أحوط انتهى.
وقال العلامة المجلسى رحمه الله ظاهر روایة عمار أنها فیمن أصابه العطش اتفاقا من غیر أن تکون له علة مقتضیة له مستمرة وظاهر أخبار الفدیة أنها وردت فی صاحب العلة فلا یبعد أن یکون حکم الاول جواز الشرب بقدر سد الرمق والقضاء بدون فدیة، وحکم الثانى وجوب الفدیة وسقوط القضاء وعدم وجوب الاقتصار على سد الرمق.

" وعلى الذین یطیقونه فدیة طعام مسکین " قال: على الذین کانوا یطیقون الصوم ثم أصابهم کبر أو عطاش أو شبه ذلک فعلیهم لکل یوم مد ".

شب طلبه جوانی به نام محمد باقر در اتاق خود در حوزه علمیه مشغول مطالعه بود به ناگاه دختری وارد اتاق او شد در را بست و با انگشت به طلبه بیچاره اشاره کرد که ساکت باشد. دختر گفت: شام چه داری؟ طلبه آنچه را که حاضر کرده بود آورد و سپس دختر در گوشه ای از اتاق خوابید و محمد به مطالعه خود ادامه داد .

از آن طرف چون این دختر فراری شاهزاده بود و بخاطر اختلاف با زنان دیگر از حرمسرا فرار کرده بود لذا شاه دستور داده بود تا افرادش شهر را بگردند ولی هر چه گشتند پیدایش نکردند.

صبح که دختر از خواب بیدار شد و از اتاق خارج شد ماموران شاهزاده خانم را همراه محمد باقر به نزد شاه بردند شاه عصبانی پرسید چرا شب به ما اطلاع ندادی و ... . محمد باقر گفت: شاهزاده تهدید کرد که اگر به کسی خبر دهم مرا به دست جلاد خواهد داد. شاه دستور داد که تحقیق شود که آیا این جوان خطائی کرده یا نه؟ و بعد از تحقیق از محمد باقر پرسید چطور توانستی در برابر نفست مقاومت نمائی؟ محمد باقر 10 انگشت خود را نشان داد و شاه دید که تمام انگشتانش سوخته و ... . لذا علت را پرسید طلبه گفت: چون او به خواب رفت نفس اماره مرا وسوسه می نمود هر بار که نفسم وسوسه می کرد یکی از انگشتان را بر روی شعله سوزان شمع می گذاشتم تا طعم آتش جهنم را بچشم و بالاخره از سر شب تا صبح بدین وسیله با نفس مبارزه کردم و به فضل خدا، شیطان نتوانست مرا از راه راست منحرف کند و ایمان و شخصیتم را بسوزاند.

شاه عباس از تقوا و پرهیز کاری او خوشش آمد و دستور داد همین شاهزاده را به عقد میر محمد باقر در آوردند و به او لقب میرداماد داد و امروزه تمام علم دوستان از وی به عظمت و نیکی یاد کرده و نام و یادش را گرامی می دارند. از مهمترین شاگران وی می توان به ملا صدرا اشاره نمود.

نفس اماره یکی از عواملی است که انسان را به ارتکاب گناه وسوسه می کند. قران کریم می فرماید: نفس اماره به سوی بدیها امر می کند مگر در مواردی که پروردگار رحم کند «سوره یوسف آیه 53» انسانهایی که در چنین مواردی به خدا پناه میبرند خداوند متعال آنها را از گزند نفس اماره حفط می کند و به جایگاه ارزشمندی می رساند.

منبع: کتاب آموزه های وحی در قصه های تربیتی، مولف عبدالکریم پاک نیا، انتشارات فرهنگ اهل بیت

بسم الله الرحمن الرحیم

... برای اینکه در قعر جهنم نسوزید خود اعتراف به اشتباه و گناه کنید، شاید خدا کمکتان کند.

و الله قسم، من از ابتدا با انتخاب شما مخالف بودم، ولی در آن وقت شما را ساده‌لوح می‌دانستم که مدیر و مدبر نبودید ولی شخصی بودید تحصیل‌کرده که مفید برای حوزه‌های علمیه بودید و اگر این گونه کارهاتان را ادامه دهید مسلما تکلیف دیگری دارم و می‌دانید که از تکلیف خود سرپیچی نمی‌کنم. و الله قسم، من با نخست‌وزیری بازرگان مخالف بودم ولی او را هم آدم خوبی می‌دانستم. و الله قسم، من رای به ریاست جمهوری بنی‌صدر ندادم و در تمام موارد نظر دوستان را پذیرفتم.

سخنی از سر درد و رنج و با دلی شکسته و پر از غم و اندوه با مردم عزیزمان دارم:

من با خدای خود عهد کردم که از بدی افرادی که مکلف به اغماض آن نیستم هرگزچشم‌ پوشی نکنم. من با خدای خود پیمان بسته‌ام که رضای او را بر رضای مردم و دوستان مقدم دارم؛ اگر تمام جهان علیه من قیام کنند دست از حق و حقیقت برنمی‌دارم. من کار به تاریخ و آنچه اتفاق می‌افتد ندارم؛ من تنها باید به وظیفه شرعی خود عمل کنم. من بعد از خدا با مردم خوب و شریف و نجیب پیمان بسته‌ام که واقعیات را در موقع مناسبش با آنها در میان گذارم. تاریخ اسلام پر است از خیانت بزرگانش به اسلام؛ سعی کنند تحت تاثیر دروغ‌های دیکته شده که این روزها رادیوهای بیگانه آن را با شوق و شور و شعف پخش می‌کنند نگردند. از خدا می‌خواهم که به پدر پیر مردم عزیز ایران صبر و تحمل عطا فرماید و او را بخشیده و از این دنیا ببرد تا طعم تلخ خیانت دوستان را بیش از این نچشد. ما همه راضی هستیم به رضایت او؛ از خود که چیزی نداریم، هر چه هست اوست. و السلام.

یکشنبه 6 / 1 / 68   روح‌ الله الموسوی الخمینی